Μήπως είσαι φασιστής και δεν το ξέρεις;

Φασισμός. 

Μία λέξη που έχει γίνει υπερβολικά "της μόδας", την τελευταία εβδομάδα. "Με τη φυλάκιση των μελών της ΧΑ νικήθηκε ο φασισμός." "Πορεία κατά του φασισμού και της ναζιστική βίας.", φράσεις που ακούω στα δελτία ειδήσεων και διαβάζω σε ενημερωτικές σελίδες στο διαδίκτυο με κάνουν να σκέφτομαι: Με τη σύλληψη των μελών της ΧΑ και την ανακήρυξη της σε εγκληματική οργάνωση νικήθηκε πράγματι ο φασισμός; Και τι είναι τελικά ο φασισμός;
   Θα ξεκινήσω αντίστροφα στις απορίες μου. Ας δούμε για αρχή έναν σύντομο ορισμό του φασισμού σύμφωνα με ένα διαδικτυακό λεξικό της κοινής νεοελληνικής:

φασισμός ο: 1. πολιτικοκοινωνικό σύστημα της άκρας δεξιάς, με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα, που καταργει τον κοινοβουλευτισό και τη δημοκρατία και βασίζεται στο μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό. 2. (ιστ.) δικτατορικό καθεστώς που, με αρχηγό το Μουσολίνι, επικράτησε στην Ιταλία. 3. χαραστηρισμός αυταρχικής ενέργειας, πράξης ή καταπιεστικής, δεσποτικής συμπεριφοράς.(http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82+&dq=)

   Σύμφωνα με αυτό τον απλό ορισμό η λέξη φασισμός έχει τρεις έννοιες. Η δεύτερη, είναι καθαρά ιστορική και δεν μας ενδιαφέρει στην προκειμένη περίπτωση. Η πρώτη είναι η εκδοχή που χρησιμοποιείται στα παραδείγματα που έχω παραθέσει, είναι το καθεστώς που θα εδραιωνόταν από ένα πιθανό πραξικόπημα της ΧΑ ή οποιουδήποτε άλλου πολιτικού κόμματος με ακραίες εθνικιστικές τάσεις. Αυτός ο φασισμός είναι που "νικήθηκε" με τις ραγδαίες πολιτικές και δικαστικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών.

Τι συμβαίνει όμως με την τρίτη εκδοχή;

   Ο φασισμός μπορεί να αναφέρεται σε οποιαδήποτε αυταρχική πράξη επιβολής της εξουσίας, σε πρακτικό, ψυχολογικό, σωματικό, πολιτικό επίπεδο. Τι γίνεται λοιπόν μ' αυτό το φασισμό που είναι κυρίαρχος στη ζωή μας και δεν τον αντιλαμβανόμαστε ή τουλάχιστον δεν διαμαρτυρόμαστε παρά μεμονωμένα και αποσπασματικά εναντίον του; Ας δούμε πρώτα μερικά παραδείγματα φασιστικής συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή.

• 13/05/2013: Η κυβέρνηση προχωρεί σε παράδοση των φύλλων πορείας σε 88.000 εκπαιδευτικούς (κοινώς προχωρεί σε επιστράτευση των απεργούντων, κρίνοντας αντισυνταγματική την κίνηση τους) προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη διεξαγωγή των πανελληνίων. Δεν προηγήθηκε ούτε ακολούθησε αποτελεσματικός διάλογος και διαβουλεύσεις με τους εκπαιδευτικούς για την επίλυση των προβλημάτων τους.
• 11//06/2013: Αιφνιδιαστική διακοπή της λειτουργίας της ΕΡΤ και απόλυση 2.656 εργαζομένων. Η ΕΡΤ εκπέμπει μέχρι σήμερα στην περιφέρεια. Τη θέση της πήρε το ΔΤ με πρόγραμμα που βασίζεται σε επαναλήψεις εκπομπών, ειδήσεις και ελάχιστες αξιόλογες ταινίες. 
• Βία κατα των γυναικών (ψυχολογική, συναισθηματική, σωματική,λεκτική).
• Επιλεκτική λογοκρισία στην τηλεόραση (π.χ. φιλιά μεταξύ ομοφυλοφίλων).

   Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα, νομίζω όμως πως η κυρίαρχη ύπαρξη του φασισμού στην καθημερινή ζωή κατέστη σαφής. Ας δούμε, λοιπόν, κάποια άλλα θέματα.

Πού φταίμε εμείς;

 Φταίμε γιατί ξεχνάμε, προσπερνάμε και δεν διαμαρτυρόμαστε για όλα αυτά. Γιατί μένουμε στην έκφανση του φασισμού και όχι στην ουσία του.

Τι χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί ο φασισμός; 

  Παιδεία. Ουσιώδης, βαθιά και σφαιρική παιδεία. Γνώσεις για την ουσία του φασισμού, τις συνέπειες του. Κριτική σκέψη και διάθεση να αντισταθούμε στην επιβολή του. Διαλεκτική διάθεση απέναντι στις απόψεις των άλλων, ικανότητα διαλόγου με επιχειρήματα, χωρίς να υποβαθμίζεται η αντίπαλη άποψη. Όλα αυτά μόνο μέσα από την ευρύτερη παιδεία μπορούν να αποκτηθούν.

   

Πώς θα αποκτήσουμε αυτή την παιδεία;

 Με βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος ώστε να μην είναι εξετασιοκεντρικό, αλλά να δίνει βάρος στην ηθική διάπλαση των μαθητών. Μέσα από συνεχή επαφή με την τέχνη και κυρίως με τη λογοτεχνία. Μέσα απ' το διάλογο με τους συμπολίτες μας και απ' τη συμμετοχή στα κοινά. Μέσω συζητήσεων με τους γονείς και ενίσχυση των οικογενειακών δεσμών. 

Πώς ξέρω αν είμαι φασιστής;

 Εφόσον αναρωτιέσαι μάλλον έχεις την κριτική σκέψη που είναι αναγκαία για να αντιμετωπίσεις τις όποιες φασιστικές τάσεις που μπορεί να έχει. Βέβαια, οι τάσεις αυτές βρίσκονται μέσα σε όλους τους ανθρώπου και εκδηλώνονται κατά διαστήματα. Είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης να θέλει να επιβάλλει μια άποψη για να κυριαρχήσει. Όσο οι απόψεις προβάλλονται με σθένος αλλά χωρίς επιβολή βίας (όταν λέμε βία εννοούμε και ψυχολογική, μην το ξεχνάς) τότε μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα. Όταν λοιπόν νιώθεις την ανάγκη να επιβάλλεις την άποψη σου, σκέψου τα εξης:

• Γιατί δεν συμφωνούν μαζί μου; Μήπως η άποψη μου δεν είναι σωστή; Μήπως δεν έχω αρκετά ή/και αξιόπιστα επιχειρήματα;
• Εάν είμαι πεπεισμένος ότι έχω δίκιο μήπως μπορούμε να συμφωνήσουμε σε μία μέση λύση; Μπορώ να συμβιβαστώ/υποχωρήσω σε κάποια σημεία;
• Πώς μπορώ να τους πείσω με λογική και διάλογο για την άποψη μου; Τι μπορώ να πω; Πώς μπορώ να εκφραστώ ώστε να μην τους προσβάλλω;

   Όπως γίνεται φανερό, ο φασισμός δεν είναι μια αντίληψη που μπορεί να "παταχθεί" μέσα από μερικές συλλήψεις. Αντίθετα, ακόμα κι αυτές οι συλλήψεις βουλευτών ίσως από κάποιους να θεωρούνταν φασιστικές. Για να νικηθεί ο φασισμός στη ρίζα του, χρειάζεται μια ριζική μεταβολή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς όλων μας. Τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε ειλικρινά για μία νίκη.